Değerli meslektaşlarım,

Temmuz 2002 JAMA dergisinde yayınlanan ''Womens Health Initiative'' (WHI) çalışması yansımaları, bir süre sonra gazetelerde de yayınlanarak, menopozda uyguladığımız hormon replasman tedavileri sorgulanmaya başlamıştır.

Hastalarımızdan ilaçlarını direk bırakanların yanında, bir kısmının bu konudaki sorularıyla da muhatap olmaya başladık. Eylül ayında konunun netleşmesi için İstanbul Konrad Oteli'nde gerçekleştirilen Menopoz Kongresi'nde de bu konu yuvarlak masada tartışıldı.

Türk Jinekoloji Derneği Ankara şubesinin aylık bilimsel toplantılarından olan ve 26 Eylül 2002'de gerçekleştirilen toplantısında ''Menopozda Hormon Tedavisi'' başlığıyla bu konuyu enine boyuna tartıştık.

Birinci konuşmacı Doç.Dr.Bülent Tıraş bizlere 'Menopozda kardiyovasküler sistem değerlendirilmesini, ikinci konuşmacı olan Doç Dr Hakan Yaralı da HERS, HERS II, Womens Health Initiative (WHI) Çalışmaları'nın topluca kritik analizini yaptı. Toplantı sonunda meslektaşlarımız konuyu bir kere daha etraflıca tartışarak görüşlerini bildirdiler. Konu ile ilgili yayınlar ve sonuçta ortaya çıkan konsensus raporu bir kitapçık halinde bastırılarak toplantı sonrasında meslektaşlarımıza dağıtıldı.

Ankara dışında olduklarından veya Ankara'da olup da herhangi bir nedenle toplantımıza katılamayan meslektaşlarımıza iletilmek üzere konsensus raporunu bu kez dergimizde yayınlamayı uygun bulduk. Meslektaşlarımıza yol gösterici olması dileğiyle saygılarımla.


Ankara Jinekoloji Derneği
''Hormon Replasman Tedavisi'' Konsensus Raporu

1.WHI Çalışmasının Sonuçları
ABD'de ''Ulusal Kalp, Akiğer ve Kan Enstitüsü'' tarafından yaptırılan 'Women's Health Initiative (WHI) çalışması'nın sonuçları Temmuz 2002'de JAMA dergisinde yayınlanmıştır. Bu araştırmanın sonuçları aşağıda kısaca sunulmuştur:
Çalışmanın amacı:
*Hormon Replasman Tedavisi (HRT)'nin majör sağlık yarar ve risklerinin araştırılması
Çalışma tasarımı:
*Araştırmadaki hastaların ort. Yaşı 63'tür (50-79 arası).
*Araştırma ABD'de 40 merkezde toplam 16.608 kadın üzerinde yapılmıştır.
*Araştırma prospektif, randomize, çift-kör, plasebo kontrollü olarak yürütülmüş ve 8.5 yıl olarak planlanmış, ancak 5.2 yılda bitirilmesine karar verilmiştir.
*Araştırmada Konjuge Estrojen 0.625 mg + Medroksiprogesteron Asetat 2.5 mg/gün kullanılmıştır.
Olumsuz Sonuçlar
*Meme Kanseri (Her 10.000 kadında 30'dan 38 olguya yükselmiştir.)
*Koroner Arter Hastalığı (KAH) ( Her 10.000 kadında 30'dan 37 olguya yükselmiştir.)
*Felç (Stroke) (Her 10.000 kadında 21'den 29 olguya yükselmiştir.)
*Venöz Tromboembolik Hadise ( Her 10.000 kadında 16'dan 34 olguya yükselmiştir.)
Olumlu Sonuçlar
*Kolorektal Kanser (Her 10.000 kadında 16 olgudan 10 olguya azalmıştır.)
*Kalça Kırığı ( Her 10.000 kadında 15 olgudan 10 olguya azalmıştır.)
Bütün nedenlere bağlı ölümlerde her iki grup arasında fark saptanmamıştır.
2.Hormon Replasman Tedavisinin günümüzdeki kullanımı ile ilgili öneriler
I-Koroner Arter Hastalığı (KAH)
a) WHI çalışmasına göre HRT, KAH olmayan olgularda sadece primer korunma (KAH'nın ilk kez ortaya çıkmasını engelleyici) amacıyla kullanılmamalıdır.
b) HERS (Heart Estrogen Replacement Study) I ve II neticelerine göre de HRT, KAH olan olgularda sekonder korunma amacıyla kullanılmamalıdır.
c) Gerek primer, gerekse de sekonder KAH korunumu için HRT'den ziyade diğer önlemler (Diyet, ekzersiz, statin kullanımı vs.) tercih edilmelidir.
II-HRT'nin günümüzdeki endikasyonları nelerdir?
a) Sıcak basması, terleme
b) Urogenital atrofi
c) Osteoporoz gelişiminin önlenmesi
Sıcak basması ve urogenital atrofi için günümüzde HRT kadar etkin başka bir seçenek bulunmamaktadır.
III-Meme kanseri için HRT'nin güvenli kullanım süresi ne kadardır?
Meme kanseri gelişimi açısından güvenli olan süre 4.2 yıl olarak saptanmıştır. HRT'ye 4 yıldan daha uzun süre devam etme kararı hekim ve hasta tarafından yarar/zarar oranı gözetilerek karar verilmelidir.
HRT'nin en sık kullanım nedeni olan sıcak basması ve terleme şiddeti ve sıklığı, menopozdan sonraki ilk 4 yıl içinde giderek azalarak ortadan kalkmaktadır.
IV-Şu anda HRT kullanan hastalar tedaviyi kesmeli midir?
WHI çalışmasında gözlenen olumsuz riskler (mutlak riskler) son derece düşüktür. Bu nedenle şu anda HRT kullanan hastaların paniğe kapılıp ilaçlarını kesmelerine gerek yoktur.
Meme kanseri gelişimi açısından güvenli olan süre 4.2 yıl olarak saptanmıştır. HRT'ye 4 yıldan daha uzun süre devam etme kararı hekim ve hasta tarafından yarar/zarar oranı gözetilerek karar verilmelidir.
V-Osteoporoz önlenmesi ve gelişmiş osteoporotik olgularda yaklaşımımız ne olmalıdır?
a) Osteoporoz önlenimi:
Osteoporoz önlenmesinde HRT halen önemini korumaktadır. Osteoporoz önlenmesinde, kanıta dayalı tıp perspektifinde etkinliği gösterilmiş alternatif ajanlar da (Raloksifen, Alendronate, Risedronate ) mevcuttur. Osteopenik olgularda (T Skoru:-1ile -2.5 arasında) HRT yada alternatif ajanların kulla-nımı hekim tarafından hastanın özelliklerine göre bireyselleştirilmelidir.
b)Gelişmiş osteoporoz tedavisi:
Kanıta dayalı tıp perspektifinde, kırık sonuçlarına dayalı etkinliği gösterilmiş ajanlar Raloksifen, Alendronate, Risedronate ve Kalsitonin'dir. Bu tür olgularda HRT'nin kırık riskini azalttığına dair güçlü randomize çalışmaya dayalı veri bulunmamaktadır.
V-Yalnızca estrojen (ERT) kullanan histerektomili olgularda yaklaşımımız ne olmalıdır?
WHI çalışmasının sadece HRT kolu sonlandırılmış olup, yukarıda bahsedilen risk artımı ERT kolunda izlenmediği için devam etmektedir.


Prof.Dr. Haldun GÜNER

Editör