ÖZET
Amaç: Gebelikte gözlenen hipertansiyonda endotelyal hasarın göstergesi olabilecek endotelin-1 ve fibronektin seviyelerini ölçmek. Çalışmanın yapıldığı yer: Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı, Erzurum. Materyal ve Metod: 10 eklampsi,18 preeklampsi,11 kronik hipertansiyonlu gebe ve 18 sağlıklı gebe olmayan olgu çalışma kapsamına alındı.Travaydan önce plazma endotelin-1 ve plazma fibronektin seviyelerinin ölçümü için venöz kan örnekleri alındı.Fibronektin seviyeleri turbidimetrikimmunoassay,endotelin-1 seviyeleri ise RIA yöntemleri ile ölçüldü. Bulgular: Preeklampsili ve eklampsili olgularda gebe ve gebe olmayan sağlıklı olgulara göre endotelin-1 ve fibronektin seviyelerinin istatistiksel olarak anlamlı derecede yükseldiği gözlendi (p<0.001). Kronik hipertansiyonlu olgularda plazma fibronektin seviyeleri gebe ve gebe olmayan sağlıklı olgulara göre anlamlı derecede yüksek iken (p<0.001,p<0.001) endotelin-1 seviyeleri anlamlı farklılık göstermedi (p<0.05). Preeklampsili ve eklampsili olgularımızda endotelin-1 düzeyleri ile ürik asit değerleri arasında (r:0.715,r:0.850), plazma endotelin-1 seviyeleri ile ortalama arteriyel kan basıncı arasında (r:0.454,r:0.896), plazma fibronektin seviyeleri ile ortalama arterial kan basıncı arasında (r:0.550,r:0.886) ve plazma fibronektin seviyeleri ile ürik asit arasında (r:0.591,r:0.925) pozitif korelasyon bulundu. Kronik hipertansiyonlu olgularda plazma endotelin-1 ve fib-ronektin seviyeleri ile ürik asit arasında anlamlı pozitif korelasyon mevcut iken (r:0.676,r:0.928) ortalama arteriyel kan basıncı değerleri arasında anlamlı ilişki tespit edilmedi (r:0.126,r:0.368). Endotelin-1 ve fibronektin değerleri arasında tespit edilen pozitif korelasyon eklampsili, preeklampsili ve kronik hipertansiyonlu olgu gruplarında mevcuttu (r:0.884,r:0.750,r:0.705). Sonuç: Eklampsi ve preeklampsi olgularında plazma endotelin-1 ve fibronektin seviyelerinde yükselme tesbit edildi.

ABSTRACT
Objective: To investigate the levels of endothelin-1 and fibronectin in normal and hypertensive pregnants. Increased endothelin-1 and fibronectin levels may be a marker for endothelial damage. Institution: Atatürk University,Faculty of Medicine,The Department of Gynecology and Obstetrics. Material and Methods: This study includes 10 pregnant women with eclamptic toxemia, 18 with preeclamptic toxemia, 11 with chronic hypertension, 24 control pregnant women, and 18 control nonpregnant women in Atatürk University Department of Obstetrics and Gynecology. Fibronectin and endothelin-1 levels were measured in the plasma samples obtained from the patients in prelabor phase. Plasma fibronectin and endotelin-1 levels were quantified by immunoturbidimetric analysis and radioimmunoassay methods,respectively. Results: The mean plasma fibronectin and endothelin-1 levels among the women with preeclampsia and eclampsia were significantly higher than those of the control pregnant and nonpregnant women (p<0.001). While in the cases with chronic hypertension the mean plasma fibronectin levels were significantly higher than control pregnant and nonpregnant women (respectively p<0.001, p<0.001), plasma endothelin-1 levels were insignificant (p>0.05). In the patients with preeclampsia and eclampsia, there were statistically significant positive correlation between plasma endothelin-1 levels and uric acid (respectively r:0.715, r:0.850), plasma endothelin-1 levels and mean arterial blood pressure (respectively r:0.454, r:0.896), plasma fibronectin levels and the mean arterial blood pressure (respectively r:0.520,r:886),and plasma fibronectin levels and uric acid (respectively r:0.591, r:0.925). Again, there were positive correlation between plasma endothelin-1 levels and uric acid (r:0.676), and fibronectin levels and uric acid (r:0.928) in the chronic hypertensive group. However, there were not correlation between plasma endothelin-1 levels and mean arterial blood pressure (r:0.126), and fibronectin levels and mean arterial blood pressure (r:0.368) in this group. In the preeclamptic, eclamptic and chronic hypertensive groups, plasma fibronectin levels showed a positive correlation with plasma endothelin-1 levels (respectively r:0.750, r:0.884,r:0.705). Conclusion: In the patients with eclampsia and preeclampsia,plasma endothelin-1 and fibronectin levels increased.