ÖZET
Amaç: Uterusu olmayan, menopozdaki, sağlıklı, sigara içmeyen kadınlarda östrojen tedavisinin kardiyovasküler risk faktörleri üzerine etkisini araştırmak. Gereç ve Yöntemler: 2003-2004 yılları arasında Celal Bayar Üniversitesi Kadın Doğum Anabilim Dalı menopoz polikliniğine başvuran cerrahi menopozdaki sağlıklı, sigara içmeyen 27 hasta çalışmaya dahil edildi. Östrojen tedavisi olarak oral 0.625 mg konjuge ekin östrojen alanlar çalışma grubunu (n= 16), tedavi almayanlar ise kontrol grubunu (n= 11) oluşturdu. Çalışmaya dahil edildikten sonra 0,1 ve 6. aylarda serum endotelin-1 (ET-1), C- reaktif protein (CRP), trigliserid, total kolestrol, LDL, HDL, plazma fibrinojen ve antitrombin 3 (AT3) düzeylerine bakıldı. Bu kardiyovasküler risk faktörlerinin her iki grupta 0,1 ve 6. aylarda farklılık gösterip göstermediği istatistiksel olarak araştırıldı. İstatistik yöntem olarak, parametrik olmayan bağımsız değişkenler için Mann Whitney U testi, parametrik olmayan tekrarlayan ölçümler için Friedman Varyans ve Wilcoxon Signed Rank test kullanıldı. Tüm istatistiksel ölçümler SPSS 10.0 programı kullanılarak bilgisayar yardımı ile yapıldı. P< 0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Bulgular: Östrojen alan grupta 6. ayda HDL düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir yükselme, AT3 düzeyinde ise 1. ayda istatistiksel olarak anlamlı bir düşme bulundu (p< 0.05). Bunun dışındaki parametreler östrojen alan ve almayan grupta istatistiksel olarak anlamlı bir değişiklik göstermedi. Sonuç: Her ne kadar denek sayısı az olsa da, cerrahi menopozdaki sağlıklı hastalarda oral östrojen tedavisinin kısa dönemde kardiyovasküler risk faktörleri üzerine belirgin bir etkisi bulunamadı. Daha geniş hasta grubunda, diğer ilaç kombinasyonları ve verilme yolları için yeni çalışmalara ihtiyaç vardır.

ABSTRACT
Objective: To investigate the effect of estrogen replacement therapy on cardiovascular risk factors in healthy, non-smoking, menopausal women with no uterus. Material and Methods: Between 2003 and 2004, 27 menopausal, healthy, non-smoking women with no uterus admitted to the Celal Bayar University School of Medicine Menopause Clinic were enrolled in the study. The estrogen replacement group (n= 16) took conjugated equine estrogen 0.625 mg daily by oral route and control group took no medication. The level of endothelin-1, C-reactive protein, triglycerides, total cholesterol, LDL cholesterol, HDL cholesterol, fibrinogen and antithrombin 3 were measured at 0,1 and 6th months and the difference between these values were investigated statistically. Statistical analysis was performed using SPSS version 10.0 (SPSS 10.0 for windows, USA). Mann Whitney U test and Friedman test, Wilcoxon signed rank test were used for nonparametric independent and repeated variables, respectively. P< 0.05 was considered significant. Results: All variables except HDL cholesterol and antithrombin 3 in estrogen group were not statistically significantly different at 0,1 and 6th month. HDL cholesterol increased at 6th month and antithrombin 3 decreased at 1st month when compared to basal levels in estrogen group (p< 0.05). Conclusion: Oral estrogen therapy has no significant effect on cardiovascular risk factors in healthy posmenopausal women with no uterus. Larger trials with different regimens and different administration routes are needed.