ÖZET
Giriş: Fetal kortikol anormalliği bulunmayan fetüslerde sulkal gelişimin transabdominal ultrasonografi ile objektif olarak değerlendirilmesi ve gebelik haftası ile değişen normogramlarının çıkartılmasıdır. Gereç ve Yöntemler: Kasım 2011-Ekim 2012 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalına rutin antenatal takip için başvuran 332 gebe üzerinde parietooksipital sulkus, kalkarin sulkus ve singulat sulkusların anatomik olarak erken görülebilirlikleri, ölçüleri ve bulunan değerlerin gebelik haftası ile korelasyonu incelendi. Çalışmaya dâhil olan fetüslerin gebelik haftası 15 ile 31 hafta arasında idi. Parietooksipital sulkus uzunluğu, aksiyal planda falks serebriye kadar olan lateral ventrikül seviyesindeki ekojenik alan kalkarin sulkus uzunluğu, serebellumun izlendiği koronal kesitlerde tentoriumun hemen üzerindeki ekojen alan olarak, singulat sulkus uzunluğu, midkoronal kesitte falks serebriye kadar ekojenik çizgi uzunluğu ölçülerek uzunluklar elde edilmiştir. Bulgular: Parietooksipital sulkusu ve kalkarin sulkusu en erken 17. gestasyon haftasında ölçebildik. Singulat sulkusu ise saptadığımız en erken gebelik haftası 25'ti. Yirmi yedinci gebelik haftasında parietooksipital sulkus, kalkarin sulkus ve singulat sulksun hepsinin görüntülenebildiğini saptadık. Gebelik haftası ile parietooksipital sulkus, kalkarin sulkus ve singulat sulkus uzunluğu değerleri arasında pozitif korelasyon olduğunu tespit ettik (sırası ile r=0,825, p<0,001; r=0,786, p<0,001; r=0,450 p<0,001) sırası ile. Sonuç: Fetal kortikal gelişimin prenatal ultrasonografi ile incelenmesi ile sulkus gelişiminin ve kortikal matürasyonun değerlendirilmesi mümkündür. İntrauterin sulkal gelişimde, her bir sulkusun gebelik haftasına göre gösterdiği değişimin bilinmesi, kortikal gelişim anormalliklerinin erken tanınmasına izin verebilir.

ABSTRACT
Objective: Objective evaluation of sulcal development of fetuses without abnormalities with transabdominal ultrasound and present normograms correlated to the gestational age. Material and Methods: 332 pregnant women refering to Istanbul University Cerrahpasa Medical Faculty, Department of Obstetrics and Gynecology for routine antenatal follow-up between November 2011-October 2012 were examined for anatomical early visibility and size of the parieto-occipital sulcus, calcarine sulcus and the cingulate sulcus and the correlation of the values with the gestational age. Gestational age of fetuses included in the study were between 15 and 31 weeks. Parieto-occipital sulcus length was obtained in axial plan by measuring echogenic area at the level of lateral ventricle up to the falx cerebri, calcarin sulcus length was obtained in coronal plan where cerebellum can be seen as echogenic area just above tentorium, cingulate sulcus length was obtained in midcoronal plan measuring echogenic line up to the falx cerebri. Results: We were able to measure parieto-occipital sulcus and calcarine sulcus earliest at 17th weeks of gestation. The cingulate sulcus that we detected in the earliest gestational week was 25. We found out that parieto-occipital sulcus, calcarine sulcus and cingulate sulcus all can be seen at 27 gestational weeks. We obtained positive correlation between gestational age and parietooccipital sulcus, calcarine sulcus and the cingulate sulcus length values (respectively r=0.825, p<0.001, r=0.786, p<0.001, r=0.450, p<0.001), respectively. Conclusion: It is possible to evaluate sulcal development and cortical maturation through examining CNS with prenatal ultrasound. Knowing development of each sulcus according to the gestational age in intrauterin sulcal development may allow the early detection of abnormalities of cortical development.