ÖZET
Amaç: Ovulatuvar disfonksiyonu olan infertil olgularda klomifen sitrat challenge testinin over rezervini değerlendirmedeki tanısal etkinliğinin diğer parametrelerle karşılaştırılması. Çalışmanın Yapıldığı Yer: SSK Ankara Doğumevi ve Kadın Hastalıkları Eğitim Hastanesi Materyal ve Metod: Sunulan prospektif, randomize çalışmaya, rutin infertilite tetkikleri sonrası ovülasyon indüksiyonu planlanan 52 infertil olgu alındı. Olguların tümüne periyotlarının 5. ve 9.günleri arasında 5 gün süreyle 100 mg/gün Klomifen Sitrat verilerek, üçüncü ve 10.gün FSH, LH, E2, P değerleri karşılaştırıldı. İzleyen menstrüel periyotta ise konvansiyonel human menapozal gonadotropin (HMG) indüksiyonu yapılarak folliküler gelişim ve kullanılan HMG ampül sayısı kaydedildi. 3. Gün FSH değeri (FSH1)>10 mIU/ml, 10.gün FSH değeri (FSH2)>10 mIU/ml, 3. Ve 10.gün FSH değerleri toplamı (FSH1+FSH2) ³26mIU/ml, 10.gün P değeri ³1.1 ng/ml ise anormal kabul edildi. Klomifen sitrat challenge testi sonuçlarının hastaların yaş,body mass indeks (BMI), sigara içimi ve ovülasyon indüksiyonunda kullanılan HMG ampul sayısına göre istatistiksel anlamlılığı değerlendirildi. Bulgular: Yaş, BMI ve sigara içme alışkanlığının klomifen sitrat challenge test sonuçlarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yaratmadığı saptandı (p>0.05). FSH1 değerinin ise 30 yaş ve üzeri grupta anormal olma olasılığının anlamlı olarak yüksek olduğu saptandı (p=0.02). Test sonuçları HMG indüksiyonuna yanıt verme ile karşılaştırıldığında FSH1, FSH2 vedeğerleri anormal olanlarda ovülasyon indüksiyonuna yanıtsızlık, test sonuçları normal bulunanlardan anlamlı olarak yüksekti (p=0.002, p=0.01 ve p=0.02). Bu grupta indüksiyona yanıtsızlığın, yaştan bağımsız olarak en çok FSH1 değeri anormal olan hastalarda olduğu gözlendi (%54). FSH1 değeri<10 mIU/ml olan hastalarda cevap oranı %87, 10-15 mIU/ml olan hastalarda %50 iken, >15 mIU/ml olan hastalarda ise hiç cevap görülmedi. Sonuç: HMG ile ovülasyon indüksiyonuna yanıtın belirlenmesinde klomifen sitrat challenge testi sonrası bakılan 10.gün FSH değerleri, 3.ve 10.gün değerleri toplamı ve 10.gün P değerlerinin 3.gün FSH değerine üstünlükleri gösterilememiştir. Tek başına 3.gün FSHnın değerlendirilmesi HMGye alınacak cevabı belirlemede en önemli parametredir ve bu değerin 15 mIU/mlden yüksek olması o siklusta ovülasyon indüksiyonunun iptali için uygun bir sınır değeridir.

ABSTRACT
Objective: Comparison of the value of clomiphene citrate challenge test with other parameters to assess ovarian reserve in infertile population. Institution: SSK Ankara Maternity and Womens Health Teaching Hospital Materials and Method: Fifty two infertile patients that admitted to infertility clinic between 1.1.1997- 31.12.1997 were included in the study. Serum FSH, LH, E2, P concentrations were measured on cycle day 3 (basal) and again on cycle day 10 after administration of 100 mg of clomiphene citrate on cycle days 5 through 9. On the following cycle ovulation induction with conventional human menopausal gonadotropin injections were instituted. Test results were assessed abnormal if cycle day 3 FSH (FSH1)>10 mIU/ml, cycle day 10 FSH (FSH2)>10 mIU/ml, sum of cycle day 3 and 10 FSH values (FSH1+FSH2)³26 mIU/ml, cycle day 10 progesterone value ³1.1 mIU/ml. Affects of age, body mass index (BMI) and smoking on hormone profile were evaluated. Results: In the studied infertile population no significant difference concerning clomiphen citrate challenge test results and cycle day 10 progesterone level were observed between patients £29 years of age and patients ³30 years of age (p>0.05). Abnormal FSH1 values were significantly higher in patients ³30 years of age (p=0.02). BMI and smoking were found to create no significant effect on clomiphene citrate challenge test results. Failure of ovulation induction rates were significantly higher if FSH1 values, FSH2 values and FSH1+FSH2 values were found to be abnormal (p=0.002, p=0.01, p=0.02). Induction failure was most common in the group with abnormal FSH1 values (%54). Response rate to ovulation induction was %87 if FSH1<10mIU/ml, %50 if FSH1 was 10-15mIU/ml. No follicular response could be obtained in patients whose FSH1 values were >15 mIU/ml. In cases with normal FSH1 values number of human menopausal gonadotropin injections were indifferent in cases ³30 years of age when compared with younger group (p=0,61). Positive predictive value of FSH1 value on the response to ovulation induction with human menopausal%87. FSH2 values provocated with clomiphene citrate challenge test had positive predictive value of %38. Conclusion: It could not be shown that cycle day 10 FSH, sum of cycle day 3 and 10 FSH or cycle day 10 progesterone values assayed after clomiphene citrate challenge test have better predictive values than cycle day 3 FSH alone to assess follicular response after human menopausal gonadotropin induction. Considering cycle day 3 FSH ( basal) alone is the best parameter to assess the response during ovulation induction with human menopausal gonadotropin and 15mIU/ml is a good cut of point for cancellation of ovulation induction above that value in a given cycle.