ÖZET
Amaç: Servikal faktör infertilite nedenleri arasında %3 oranında gözlenirken, klomifen sitrat (CC) ile ovulasyon indüksiyon yapılan hastalarda servikal skorun düşük olduğu olguların oranı %15'dir. Eksojen östrojen verilmesinin CC ile indüklenen sikluslarda ve özellikle postkoital testi kötü olan hastalarda servikal skoru artırdığı değişik çalışmalarda gösterilmiştir. Bu çalışmada amacımız klomifen sitrat ile ovulasyon inüksiyonu yapılan hastalara eksojen konjuge östrojen vererek servikal skor üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Materyel ve Metod: Bu çalışma 19 Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı tarafından yapıldı. Çalışmamızda 48 anovulasyonlu hastaya ovulasyon indüksiyonu CC ile konjuge östrojen verildi. Bulgular: Çalışmamızda konjuge östrojen verilen hastalarda servikal skoru anlamlı olarak yüksek saptadık (p< 0.01). Bu sonuçlar serum T düzeyleri ile direkt korelasyon gösteriyordu ve CC ile konjuge östrojen verilen olgularda 14. gün serum T düzeyleri düşük, bununla doğru orantılı olarak servikal skor değerleri anlamlı olarak yüksek bulundu (p< 0.05). Sonuç: Sonuçlarımıza göre, servikal mukus kalitesini ve servikal skoru artırdığı için klomifen sitrat ile indüklenen sikluslarda eksojen konjuge östrojenlerin rutin kullanımını öneriyoruz.

ABSTRACT
Objective: The cervical factor is responsible for 3% of infertile couple. The rate of cases with low cervical score is 15% in patients stimulated with clomiphene citrate. Several studies have demonstrated that the use of exogenous estrogen (EE) increased the cervical score in cycles stimulated with clomiphene citrate, especially in patients who have poor cervical score. Our aim is to investigate the effect of exogenous conjugated estrogen on cervical score in patients receiving clomiphene citrate. Material and Methods: This study was performed on 48 patients with anovulation in 19 Mayıs University, Medical Faculty Department of Obstetrics and Gynecology. Twenty-four patients received only clomiphene citrate (CC) the other 24 received CC plus conjugated estrogen. Result: The cervical score was detected significantly high in patients receiving conjugated estrogen (p< 0.01). These results demonstrated there was a direct correlation between the serum level of testosterone and the cervical score (p< 0.05) Conclusion: According to our results, we suggest the use of conjugate estrogen in cycles stimulated with CC for good cervical mucus quality and high cervical score.