ABSTRACT
Objective: To evaluate the effect of laparoscopic cystectomy for endometriomas on ovarian reserve as determined by antral follicle count (AFC) and follicle stimulating hormone (FSH) level. Material and Methods: In this prospective, observational, operated and non-operated site comparative study, twenty one women between 20-36 ages with previous history of laparoscopic surgery for unilateral ovarian endometriomas greater than 30 mm were called for the evaluation of ovarian reserve at third month. Only first endometrioma removal operations were included. Removal of endometrioma was performed by laparoscopic ovarian tissue-sparing stripping technique. AFC of both ovaries were evaluated on 2-5 day of postoperative third menstrual cycle by independent examiners, blinded to the clinical and surgical history of patients. AFCs of both ovaries were analyzed to compare between operated and non-operated sites. Pre and postoperative FSH levels were recorded also. Results: There was statistically significant difference in the mean number of antral follicles in the operated side ovary (2.61±1.24) when compared to the non-operated side ovary (4.23±0.88) (p<0.001). Although a significant difference was found between pre and postoperative FSH levels (6.7±1.8 vs 6.9±1.6, p=0.011), this did not reach to clinical significance. Conclusion: Our study results suggested that excision of endometriomas might have a negative impact on ovarian reserve as evidenced by a significant postoperative fall in ipsilateral AFC level.

ÖZET
Amaç: Endometriyoma eksizyonu için yapılan laparoskopik kistektominin over rezervi üzerine etkilerinin antral folikül sayısı (AFS) ve folikül stimülan hormon (FSH) seviyesi açısından değerlendirilmesi. Gereç ve Yöntemler: Prospektif, gözlemsel, opere edilen tarafın opere edilmeyen tarafla karşılaştırıldığı bu çalışmada tek taraflı, 30 mm üzerinde ovarian endometriyoma nedeniyle laparoskopik operasyon geçirme öyküsü olan 20-36 yaş arası 21 kadın, operasyon sonrası 3. ayda çağrıldı. Sadece ilk kez ve laparoskopik stripping yöntemiyle endometriyoma ameliyatı geçirenler çalışmaya dâhil edildi. Her iki overin antral folikülleri, hastanın klinik ve operasyon öyküsüne kör bağımsız bir araştırmacı tarafından operasyon sonrası 3. ayda siklusun 2-5. günleri arası değerlendirildi. Her iki overin AFS'leri opere olan ve olmayan taraf arasında karşılaştırıldı. Pre ve postoperative FSH düzeyleri kaydedildi. Bulgular: Opere olan ve olmayan taraf kıyaslandığında ortalama antral folikülleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmaktadır (2,61±1,24 ve 4,23±0,88, sırasıyla) (p<0,001). Pre ve postoperatif FSH seviyeleri (6,7±1,8 ve 6,9±1,6, p=0,011) arasında da önemli bir fark olmasına rağmen, bu fark klinik olarak anlamlı değildir. Sonuç: Çalışmamızın sonuçları postoperatif cerrahi tarafindaki AFS seviyelerinde anlamlı bir azalmayı işaret ettiğinden endometriyoma eksizyonunun over rezervi üzerine negatif bir etki yapabilecegini ortaya koymaktadır.