ÖZET
Amaç: Postmenopozal olgularda renkli doppler ultrasonografi (USG) ile HRTnin uterus hacmi, endometrium kalınlığı, uterin arter sistol-diastol oranları (A/B), Pulsatilite İndeksi (PI) ve Resistans İndeksi (RI) üzerindeki etkilerini araştırmak. Çalışmanın Yapıldığı Yer: SSK Ankara Doğumevi ve Kadın Hastalıkları Eğitim Hastanesi. Materyal ve Metod: Çalışma kapsamına 46-57 yaş grubunda yer alan 64 spontan menopoz olgusu dahil edildi. Olgular üç gruba ayrıldı: 1.Grup (Kontrol grubu): Postmenopozal kanama tanımlamayan ve herhangi bir zaman diliminde HRT almamış 10 olgu (n=10). 2.Grup: İki alt gruba ayrıldı: 2A: 12 hafta süreyle sadece siklik transdermal östrojen (0.05 mg/gün) verilen ve tedaviye progesteron eklenmeyen olgular (n=10). 2B: Perimenopozal dönemde HRTye başlanan ve en az 11±6 ay süreyle siklik transdermal östrojen (0.05mg/gün) + Medroksiprogesteron asetat (MPA) (5 mg/gün) (östrojen tedavisinin son 12 günü) tedavisi verilen olgular (n=26). 3.Grup: 4-13 ay süreyle 2Bde belirtilen şekilde HRT alan ve çalışma kapsamına girmeden ortalama 3.1±1.4 ay (2-12 ay) önce tedaviye ara veren olgular (n=18). Çalışmaya alınan her olguya ilişkin USG ve renkli doppler sistemi çalışmaları transvaginal prob kullanılarak, aynı kişi tarafından yapıldı. Endometrium kalınlığı longitüdinal düzlemde en kalın olarak izlendiği alanda milimetre (mm) cinsinden ölçüldü. Sağ ve sol uterin arterin maksimal sistolik (A) ve diastolik (B) akım hızı değerleri belirlendi ve A/B oranı kaydedildi. Uterin arter kan akımı dalga formu gözlenerek ölçüldü ve PI, RI değerleri hesaplandı.Çalışma kapsamına giren üç gruba dair verilerin istatistiksel olarak değerlendirilmesinde F testi, t testi ve korelasyon analizine başvuruldu. Sonuçlar: 2A, 2B ve 3. grupta yer alan olguların ortalama uterus hacimlerinin 1. Grupta (Kontrol grubu) yer alan olguların ortalama uterus hacimlerine göre istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha büyük olduğu bulundu (sırasıyla 63.26±5.7 cm3, 47.40±6.6 cm3 p<0.05; 61.47±8.2 cm3 47.40±6.6 cm3 p< 0.05; 55.18±6.3 cm3, 47.40±6.6 cm3 p<0.05). 2A ve 2B gruplarında yer alan olguların ortalama endometrium kalınlığı kontrol grubundaki olgulardaki ortalama endometrium kalınlığı ile ayrı ayrı karşılaştırıldığında 2A ve 2B grubundaki olguların ortalama endometrium kalınlığının belirgin olarak daha büyük olduğu belirlendi (sırasıyla 4.71±1.03 mm., 2.45±0.86 mm. p<0.05; 4.25±0.78 mm., 2.45±0.86 mm. p<0.05). 2A ve 2B grubundaki olguların uterin arter ortalama A/B değerinin kontrol grubundaki ortalama değere göre anlamlı olarak daha düşük olduğu bulundu (sırasıyla 5.140±1.41, 6.813±4.18, p<0.05; 5.340±1.75, 6.813±4.18, p<0.05). 2A, 2B ve 3. grupta yer alan olguların ortalama PI değerinin kontrol grubunda yer alan olguların ortalama PI değerine göre anlamlı olarak daha düşük olduğu izlendi (sırasıyla 1.77±0.56, 3.25±0.93 p<0.05; 1.90±0.53, 3.25±0.93 p<0.05; 2.51±0.76, 3.25±0.93 p<0.05). 2A ve 2B grubundaki olguların ortalama RI değerinin kontrol grubuna göre anlamlı şekilde daha düşük olduğu belirlendi (sırasıyla 0.876±0.05, 1.137±0.5, p<0.05; 0.925±0.22, 1.137±0.5, p<0.05). Yorum: HRT, uterus hacmi ve endometrium kalınlığında istatistiki olarak anlamlı bir artışa neden olmuş ve uterin arter ortalama A/B oranları ile PI ve RI değerlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir azalmaya yol açmıştır.

ABSTRACT
Objective: To detect the effects of hormone replacement therapy (HRT) on uterine volume , endometrial thickness and systole / diastole (A/B) ratio, pulsatility index (PI) and resistance index (RI) of uterine artery in postmenopausal patients. Instutition: SSK Ankara Maternity and Womens Health Hospital. Material and Methods: Sixty four women who were diagnosed to have spontaneous menopause were included in this study. Patients were divided into three groups: Group 1 (Control Group): Patients who have not defined postmenopausal bleeding and have never been given HRT (n:10). Group 2: was divided into two subgroups. Group 2A: Patients that have been treated with only cyclic transdermal estrogen (0.05 mg/day) for 12 weeks without progestogen treatment (n:10). Group 2B: Patients who have been treated with cyclic transdermal estrogen (0.05 mg/day) + Medroxyprogesterone acetate (MPA) (5mg/day) for at least 11±6 months (n:26). Group 3: Patients who have had HRT as emphasized in 2B for 4-13 months and that had given up HRT 3.1±1.4 months (2-12 months) before they were included in the study (n:18). For each patient, the longitudinal (LD), transverse (TD) and anteroposterior (APD) diameters of corpus uteri were measured by USG and uterine volume was calculated by 0.5233xLDxTDxAPD in means of cm3 Endometrial thickness was measured where endometrium seemed to be thickest in the longitudinal plane in means of milimeters (mm.). The maximal systolic (A) and diastolic (B) flow velocity of right and left uterine arteries was measured and A/B ratio was found. The waveforms of blood flow of uterine artery were observed and PI and RI were calculated. F test, t test and correlation analysis were used in the statistical analysis of the results. Results: The mean uterine volume of patients in group 2A, 2B and 3 was found to be significantly greater than the mean uterine volume of the patients in the control group (63.26±5.7 cm3, 47.40±6.6 cm3 p< 0.05; 61.47±8.2 cm3 47.40±6.6 cm3 p< 0.05; 55.18±6.3 cm3, 47.40±6.6 cm3 p< 0.05; respectively). The mean endometrial thickness of the patients in group 2A and 2B was found to be significantly greater than the mean endometrial thickness ofthe patients in the control group (4.71±1.03 mm., 2.45±0.86 mm. p<0.05; 4.25±0.78 mm., 2.45±0.86 mm. p<0.05; respectively). The mean A/B ratio of uterine artery of the patients in group 2A and 2B was found to be significantly lower when compared to the mean A/B ratio of the patients in the control group (5.140±1.41, 6.813±4.18, p<0.05; 5.340±1.75, 6.813±4.18, p<0.05; respectively). The mean PI of the patients in group 2A, 2B and 3 was found to be significantly lower than the mean PI of the patients in the control group (1.77±0.56, 3.25±0.93 p<0.05; 1.90±0.53, 3.25±0.93 p<0.05; 2.51±0.76, 3.25±0.93 p<0.05; respectively). The mean RI in group 2A and group 2B was found to be significantly lower when compared to the mean RI in the control group (0.876±0.05, 1.137±0.5, p<0.05; 0.925±0.22, 1.137±0.5, p<0.05; respectively). Conclusion: Uterine volume and endometrial thickness significantly increased whereas the mean A/B ratio, PI and RI of uterine artery significantly decreased as a result of HRT in postmenopausal patients.