ÖZET
Amaç: Bilgisayar (Video display terminal=VDT) kullanan kadınların maruz kaldığı elektromanyetik alan (EMA) simüle edilerek VDT ortamının dişi albino ratlarda gebe kalana kadar geçen süreyi ve çiftleşme sayısını etkileyip etkilemediğini araştırmak. Çalışmanın yapıldığı yer: Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı Laboratuarları, Eskişehir. Yöntem ve Gereçler: Çalışmada üç aylık erişkin Wistar soyundan dişi albino ratlar tahta kafeslerde ortalama 20±2 ^oC'lik laboratuar sıcaklığında muhafaza edildiler. Çalışma süresince denekler 10 saat aydınlık - 14 saat karanlık periyodlarına tabi tutuldular. EMA oluşturmak için dış yüzü yalıtılmış 0.5 cm kalınlığında iletken bakır tel sarılı bobinler kullanıldı. Bobinler tahta kafesin üstüne ve her iki yanına yirmişer kez sarıldı. Bobin uçları iki ayrı fonksiyon jeneratörüne bağlandı. VDT'lerde ekrandan 20 cm uzaklıkta alan şiddeti ortalama olarak 1-7 milliGauss (mG)'tur. Deney ortamımızdaki alan şiddeti maksimum 10 mG olacak şekilde seçildi. Yirmibeş rat zamanla değişen horizontal ve vertikal manyetik alan etkisinde bırakılırken, 15 rat kontrol grubu olarak alındı. Dikey doğrultuda 50 Hz, yatay doğrultuda ise 20 kHz seçildi. Fonksiyon jeneratörleri günde 8 saat açık, 16 saat kapalı tutuldu. Çalışma başlangıcında ratlara en az 15 gün süreyle siklus takibi yapıldı. Estrus ve proestrus fazındaki ratlar o gece 2 dişi 1 erkek olacak şekilde manyetik alan içermeyen ayrı bir kafese konuldu. Ertesi sabah vajenlerinde sperm saptananlar olası gebe kabul edildi.Üçüncü haftada abdominal palpasyonla gebelik saptanmamış ise yeniden siklus takibine alındı. Tüm ratlarda gebe kalana kadar geçen süre ve bu süre içindeki çiftleşme sayıları ve sperm saptanma sayıları kaydedildi. Bulgular: EMA'a tabi tutulan ve kontrol gruplarındaki ratlarda gebe kalana kadar geçen süreler açısından istatistiksel fark bulunmadı. Buna karşılık gebelik oluşana kadar geçen süre içinde çiftleşme sayıları EMA grubunda anlamlı olarak fazla bulundu (p< 0.001). Gebelik oluşturulamayan iki ratın overlerinin histopatolojik incelenmesinde follikül ve ovum dejenerasyonu dikkati çekti. Sonuç: VDT'lerin yarattığı elektromanyetik alanın dişi ratlarda gebeliği zorlaştırıcı bir etki oluşturduğunu söylemek için, konunun daha fazla denek kullanılan yeni çalışmalarda irdelenmesi gereklidir.

ABSTRACT
Objective: In this study, by simulating the EMF created by VDT's, we tried to find out if EMF exposure of female rats had any effects on time to conception and number of copulations before conception. Institution: Osmangazi University School of Medicine, Physiology Laboratories, Eskişehir Materials and Methods: Three-month-old female Wistar-Albino rats were kept in wooden cages under the average laboratory temperature of 20±2^oC and were exposed during the study to light and dark periods of 10 and 14 hours. To create EMF's, rectangular coils were used, with 0.5 cm thick copper wire wound round them. Ends of coils were connected to two different function generators. Intensity of EMF, 20 cm away from the screen in VDT's is 1-7 milliGauss(mG). In our experimental environment the intensity of EMF was established to be 10 mG at the maximum. While 25 rats were exposed to time varying horizontal and vertical magnetic effects, 15 were used as controls. Vertical and horizontal EMF's of 50 Hz and 20 kHz were chosen. Rats were exposed to EMF through a wooden floor of their cages, with function generators on for 8 hours daily. Two female rats in oestrus or pro-oestrus phases were seperated overnight with one male rat in single cages free from EMF. Those with positive spermatozoa in their vaginal smears the morning after were accepted as pregnant. If pregnancy was not confirmed by abdominal palpation in the third week, the rats were put on cycle follow-up. Time to conception and number of copulations before the attainment of conception were recorded for all rats. Results: There was no difference between EMF and control groups of rats as to time elapse to the occurence of conception. Number of copulations during the time elapse to the occurence of conception. Number of copulations during the time to conception. Number of copulations during the time to copception on the other hand was higher in the EMF group (p<0,001). Degeneration in follicles and ova were noted histologically in ovaries of two rats exposed to EMF and not conceived. Conclusion: To conclude that EMF's created by VDT's make it more difficult for female rats to become pregnant, it is necessary to analyze further this topic with experiments using more subjects.