ÖZET
Bu yazının amacı, klinisyenlerin araştırma makalelerini okurken sorgulamak, araştırıcıların ise araştırmalarının tüm aşamalarında kaçınmak zorunda oldukları hata kaynaklarına yönelik temel düzeyde bir rehber oluşturmaktır. Hata, araştırmada ölçülen değer ile gerçek değer arasındaki farktır. Rastgele (random) ve sistematik olmak üzere iki tipi vardır. Belli bir yönde olmayan hata rastgele, gelişi güzel dağılmayan, belli bir yöndeki hata ise sistematik hata olarak adlandırılır. Her iki hatanın da bulunmaması araştırma sonuçlarının doğruluğunu güvence altına alır. Doğruluğun iki temel aşaması vardır: güvenilirlik ve geçerlilik. Güvenilirlik bilginin tutarlılığıdır, birden fazla kez uygulanan bir ölçümden her defasında benzer bilgiler elde edebilme düzeyini yansıtır. Güvenilirliğin sağlanması için temel koşul rastgele hatanın bulunmamasıdır. Rastgele hata örnek grubun özelliklerinden ve/veya ölçümlerdeki tutarsızlıklardan kaynaklanabilir. Geçerlilik ölçüm amacına uygunluk ve içinden örnek alınan evrene genelleme yapabilme anlamına gelir. Geçerliliğinin iç ve dış olmak üzere iki bileşeni vardır. Bir araştırmanın hipotezini uygun şekilde test edebilme yeteneğini yansıtan iç geçerliliğin sağlanabilmesi için birinci koşul rastgele hata olasılığının ortadan kaldırılması, ikinci koşul ise tüm araştırma sürecinin her türlü sistematik hata olasılığından arındırılmasıdır. Sistematik hata araştırıcıların bilinçli ya da bilinçsiz olarak yan tutmaları sonucunda gerçekleşir. Dış geçerlilik ise araştırma grubu için elde edilen sonuçların tüm topluma ve araştırılan konuya ne düzeyde genellenebilir olduğunu tanımlar.

ABSTRACT
The purpose of this article is to develop a basic guide focused on sources of error that the clinicians should think over carefully while reading an article and the researches should avoid at every stage of their researches. Error is the difference between measurement value and true value. There are two types of error; random and systematic. Random errors are due to chance and can affect the score in an unpredictable way. Systematic errors are predictable errors of measurement. The accuracy of the study result guaranted by being free from both random and systematic errors. Accuracy has two components; reliability and validity. Reliability is the consistency of data and having similar scores on multiple trials. The main requirement of validity is the absence of random error. Random error should occur due to the characteristic of the sample and/or inconsistency of measurement. Validity means being appropriate for the aims of measurement and to generalize it to the target population. The two types of validity are; external and internal validity. The first condition to establish internal validity, which reflects the power of testing the hypothesis, is inexistence of random error where the second is being free from the systematic error in each stage of research. Systematic error occurs due to the researches bias conscious or unconscious. External validity determines the level of generalization of the data to the community and the research subject.